Διαβάζοντας τη φράση «μοναστηριακή γαστρονομία» το μυαλό σου μπορεί να πηγαίνει στη στέρηση και τη λιτότητα, ωστόσο στην πραγματικότητα η απάρνηση των εγκοσμίων απολαύσεων που απαιτεί η μοναστική ζωή δεν περνά απαραίτητα και σε επίπεδο διατροφής.

«Ακόμα και ένα πιάτο νερόβραστων οσπρίων μπορεί να μεταμορφωθεί σε γκουρμέ κατάσταση με μια-δυο απλές κινήσεις. Είδα μοναχό στο Λασίθι να τσιγαρίζει ελιές σε ανάλαδο τηγάνι, να προσθέτει ταχίνι και κόκκινο καυτερό πιπέρι και μέσα να ρίχνει τα ρεβίθια του. Νοστιμότατο πιάτο, απολύτως νηστίσιμο!», σχολιάζει η Μαίρη Σπυριδογιαννάκη στο βιβλίο της «Το τραπέζι του Θεού. Μοναστηριακή γαστρονομία από Κρήτη και νησιά Αιγαίου» (εκδ. Allegro).

Άλλωστε τα μοναστήρια, καθώς συχνά έχουν τα δικά τους περιβόλια και ζώα, απολαμβάνουν την πρόσβαση σε απλά και ανεπιτήδευτα αλλά εξαιρετικής ποιότητας υλικά. Από το παραπάνω βιβλίο προέρχονται και οι συνταγές που ακολουθούν, ιδανικές για το νηστίσιμο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας και ταυτόχρονα απολαυστικές, με μία προϋπόθεση: να τις φτιάξεις κι εσύ, όπως και οι μοναχοί, επενδύοντας σε άριστες πρώτες ύλες.

Φαβοκεφτέδες ή ρεβυθοκεφτέδες

Υλικά:
1-2 κούπες βρασμένο και περασμένο από τον μύλο όσπριο
Κρεμμύδι τριμμένο
Μαϊντανό
Αλάτι, πιπέρι
Κύμινο ή κόλιανδρο
Αλεύρι για το τηγάνισμα

Ζυμώνουμε τα υλικά μας, πλάθουμε με το χέρι μπαλίτσες, αλευρώνουμε και τηγανίζουμε.

Το πιλάφι του Τούρκου καλόγερου

Υλικά:
2 φλιτζάνια ρύζι για πιλάφι
4 φλιτζάνια νερό
1 φλιτζάνι χυμό ντομάτας
1/3 φλιτζανιού σταφίδα μαύρη
Κουκουνάρι
1 κρεμμύδι
1 ξυλάκι κανέλα
Αλάτι, πιπέρι
Στη μύτη του κουταλιού κύμινο

Η παράδοση λέει ότι ένας Τούρκος ερωτεύτηκε μια Ελληνίδα, πέρασε στη Χίο και αλλαξοπίστησε για να παντρευτεί την καλή του. Εκείνη όμως του το έσκασε με κάποιον άλλον. Τότε ο Αχμέτ, ή όπως τον λέγανε, επειδή δεν μπορούσε να γυρίσει πίσω αφού είχε γίνει Χριστιανός, έγινε μοναχός. Και μιας και ήξερε να μαγειρεύει καλά, με τα χρόνια έγινε ο μάγειρας του μοναστηριού. Η συνταγή είναι μια παραλλαγμένη πολίτικη συνταγή για πιλάφι. Τσιγαρίζουμε το κρεμμύδι στο ελαιόλαδο. Ρίχνουμε το κουκουνάρι, τη σταφίδα, το ρύζι, το χυμό ντομάτας και προσθέτουμε το νερό. Αλάτι, πιπέρι, κανέλα και κύμινο. Κλείνουμε την κατσαρόλα και το αφήνουμε να σιγοβράσει μέχρι να είναι έτοιμο.

Αρωματική χταποδοσαλάτα

Υλικά:
1 χταπόδι μικρό
4 πατάτες βραστές
1 κλωνάρι σέλινο
2-3 δαφνόφυλλα
1 κρεμμύδι ολόκληρο
1 μεγάλο καρότο
½ ποτηράκι κρασί λευκό
½ ποτηράκι ξίδι μπαλσάμικο
1 κουταλάκι μουστάρδα

Βράζουμε το χταπόδι σε νερό που περιλαμβάνει όλα τα λαχανικά με το κρασί και το μπαλσάμικο, αλατίζοντας ελαφρά. Στο μεταξύ παίρνουμε μια πιατέλα και κόβουμε τις πατάτες σε κυβάκια ραντίζοντάς τα πολύ ελαφρά με λίγες σταγόνες μπαλσάμικο. Όταν βράσει το χταπόδι το κρυώνουμε λίγο και το ψιλοκόβουμε. Το ρίχνουμε στις πατάτες προσθέτοντας ελαιόλαδο, ένα κουταλάκι μουστάρδα και λίγο ωμό ψιλοκομμένο σέλινο ανακατεύοντας πάρα πολύ καλά. Αν δεν νηστεύουμε, προσθέτουμε λίγη μαγιονέζα.

Καλαμάρια με αγριόχορτα

Υλικά:
1 κιλό διάφορα χόρτα όπως αγριοραδίκια ή σέσκουλα, σταχάκια, μάραθο, καυκαλήθρες, μυρώνια, λίγο σπανάκι, φρέσκα κρεμμυδάκια
1 κιλό καλαμαράκια μικρά ή μεγαλύτερα ψιλοκομμένα
1 κουτί χυμό ντομάτας
5-6 ντοματίνια
1-2 σκελίδες σκόρδο
1 σφηνάκι ούζο
Ελαιόλαδο
Αλάτι, πιπέρι

Καθαρίζουμε, κόβουμε και ζεματίζουμε τα χόρτα. Παίρνουμε την κατσαρόλα μας με το λάδι και τσιγαρίζουμε το τριμμένο σκόρδο και το φρέσκο κρεμμύδι. Ρίχνουμε τα καλαμαράκια και σβήνουμε με το ούζο. Προσθέτουμε τον χυμό ντομάτας και τα ντοματίνια για να πάρουν μια βράση. Τέλος ρίχνουμε και τα αγριόχορτα και μαγειρεύουμε για 15 λεπτά ακόμα.
Το φαγητό αυτό τρώγεται σε δύο εκδοχές:
Α. Νηστίσιμη, έτσι όπως είναι ή με λίγες ελιές
Β. Την αρτύσιμη, που είναι η εξής: Βάζουμε το ψημένο φαγητό από κατσαρόλα σε ένα πυρεξάκι, προσθέτουμε φλοίδες παρμεζάνας ή κεφαλογραβιέρας και αφήνουμε για δέκα λεπτά στο γκριλ.

Νηστίσιμη κρέμα πιάτου με ξερά σύκα

Υλικά:
1 κιλό ξερά σύκα
1 φλιτζανάκι του καφέ κορν φλάουρ ή νισεστέ
Καρυδόψιχα
Σησάμι καβουρντισμένο
1 φλιτζανάκι του καφέ σταφίδες
2 κουταλιές της σούπας μέλι
Κανέλα
Κονιάκ ή ένα σφηνάκι ρακή

Μουσκεύουμε τα σύκα με 4 ποτήρια ζεστό νερό, 1-2 ξυλάκια κανέλας, το σφηνάκι κονιάκ (ή ρακής). Τα σκεπάζουμε και τα αφήνουμε να μουλιάσουν όλη τη νύχτα. Την άλλη μέρα σουρώνουμε τα σύκα και από το ζωμό αφαιρούμε ένα ποτήρι και τον υπόλοιπο τον βάζουμε να βράσει διαλύοντας μέσα τα δύο κουταλάκια μέλι. Στο ζωμό που κρατήσαμε διαλύουμε το κορν φλάουρ ή το νισεστέ και το ρίχνουμε στο υπόλοιπο μείγμα. Ανακατεύουμε με ξύλινη κουτάλα έως ότου πήξει. Στη συνέχεια λιώνουμε στο μπλέντερ περίπου 10 από τα σύκα μας και τα ρίχνουμε μέσα στην κρέμα, ανακατεύουμε και μοιράζουμε το μείγμα σε μπολάκια ή πιατάκια του γλυκού. Πασπαλίζουμε με τις σταφίδες, την καρυδόψιχα και την κανέλα και τα βάζουμε στο ψυγείο.

Γενικό tip: Αν νηστεύεις και από το ελαιόλαδο, μπορείς να το αντικαταστήσεις με λίγο ταχίνι.